ΤΟ 1ο Δ.Σ. ΔΥΤ. ΜΑΝΗΣ "Π. ΦΩΤΕΑΣ" ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

 

Στο πλαίσιο της διδασκαλίας των γνωστικών αντικειμένων της Ιστορίας και της Γεωγραφίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναδειχθούν η Τοπική Γεωγραφία και η Τοπική Ιστορία μέσω μαθητικών δράσεων και σε συνάρτηση με τους 17 Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης (Δράσεις Ενεργού Πολίτη). Το 1^ο Δ.Σ. Δυτικής Μάνης «Π.Φωτέας» μας παρουσιάζει δύο δικές του προτάσεις σε συνεργασία της Διευθύντριας του Σχολείου κ. Αθανασίας Κάτσικα με την εκπ/κό κ. Μαρία Κοτσαλίδου (Τοπική Γεωγραφία) και τον εκπ/κό κ. Γεώργιο Γιαννίκο (Τοπική Ιστορία).

Ως προς την Τοπική Γεωγραφία, αυτή προσεγγίζεται στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος της Γεωγραφίας των Δ΄- Ε΄- ΣΤ ́ Τάξεων από την τοπική και περιφερειακή έως την εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα. Στο επίκεντρο της παιδαγωγικής προσέγγισης είναι η πρόκληση του ενδιαφέροντος για δράσεις επίλυσης σύγχρονων προκλήσεων ως μέρους αιτιακών σχέσεων με το παρελθόν και τον τόπο της Μάνης θέτοντας στο επίκεντρο τον Μανιάτη εντός ενός δίπολου πλαισίου (Μάνη – Άνθρωπος). Η διερεύνηση του μανιάτικου τόπου από το μαθητικό δυναμικό του 1^ου Δ. Σ. Δυτ. Μάνης «Π. Φωτέας» συμβάλλει αποφασιστικά στους τρόπους με τους οποίους οι ιδιαιτερότητες της περιοχής επηρέασαν τους Μανιάτες σε ένα ταξίδι κατανόησης των αλληλεπιδράσεων και αλληλεξαρτήσεών τους  τόσο με το φυσικό όσο και με το ανθρωπογενές περιβάλλον στην τοπική του διάσταση (σχολείο, γειτονιά, τοπική αυτοδιοίκηση) και σε διευρυμένη κλίμακα.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

Τίτλος Προγράμματος

"Η πατρίς μου είναι η Μάνη"

---

Επίπεδο/Βαθμίδα

Δ΄- Ε΄- ΣΤ΄ Δημοτικού

---

17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης

• Στόχος 11: Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες
• Στόχος 4: Ποιοτική Εκπαίδευση
• Στόχος 15: Ζωή στη Στεριά
• Στόχος 17: Συνεργασία για τους στόχους

---

Σύντομη Περιγραφή του Προγράμματος

Το πρόγραμμα αποσκοπεί στη γνωριμία των μαθητών/-τριών με τη γεωγραφική περιοχή της Μάνης. Οι μαθητές/τριες θα γνωρίσουν τα χωριά,  την ιστορία, τα μνημεία και τον πολιτισμό της Μάνης. Μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, οι μαθητές θα γνωρίσουν τη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, θα εξερευνήσουν την τοπική ταυτότητα, αναδεικνύοντας τη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και της αειφόρου ανάπτυξης.

Ειδικότερα η Μάνη είναι μια περιοχή απείρου φυσικού κάλλους, που συνδυάζει βουνό με θάλασσα με ένα επιβλητικό αχανές πετρώδες τοπίο να κυριαρχεί.  Παράλληλα δε το δύσκολο έδαφός της καθυστέρησε κατά πολύ τη δημιουργία οδικού δικτύου, με συνέπεια να είναι μια περιοχή απομονωμένη στην άκρη της Ελλάδας μέχρι τη δεκαετία του ΄60, μια απομόνωση η οποία διασφάλισε την αυθεντικότητά της και συγχρόνως την κατέστησε ορμητήριο σημαντικών ιστορικών εξελίξεων. Η Μάνη απ΄άκρησ΄άκρηαποτελεί ένα μοναδικό ζωντανό μουσείο.

---

Πρόγραμμα Σπουδών

Σύνδεση με το Πρόγραμμα Σπουδών του 2024 στις ενότητες: Γλώσσα,Ιστορία, Γεωγραφία, Μελέτη Περιβάλλοντος, Εργαστήρια Δεξιοτήτων, Μαθηματικά, Ρομποτική, Εικαστικά.

---

 

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

• Εντοπισμός στον χάρτη της γεωγραφικής περιοχής της Μάνης
• Ανάπτυξη της γνώσης για την τοπική ιστορία και τα πολιτιστικά μνημεία της Μάνης.
• Ενίσχυση της ικανότητας συνεργασίας και συλλογικής δράσης.
• Καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης και του σεβασμού για το φυσικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά.
• Δημιουργία μακέτας με τη γεωγραφική περιοχή της Μάνης

 

---

Πεδίο Υλοποίησης

• Προορισμοί γύρω από το σχολείο (σε απόσταση περπατήματος).
• Προορισμοί σε απόσταση από το σχολείο (απαιτείται η μετάβαση με συγκοινωνιακό μέσο).
• Ο ψηφιακός χώρος του διαδικτύου.

---

Φάσεις Υλοποίησης

Διερεύνηση (1 διδακτική ώρα)

Οι μαθητές συζητούν τι γνωρίζουν για τη Μάνη και τι θέλουν να μάθουν. Με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού, οργανώνουν ερωτήματα για τη Μάνη και την τοπική γεωγραφία, όπως:

• Πού βρίσκεται στον χάρτη η Μάνη;
• Χιλιομετρικές αποστάσεις, πληθυσμιακή πυκνότητα.
• Ποια χωριά περιλαμβάνει;
• Ποια είναι τα σημαντικότερα μνημεία της Μάνης;
• Πώς επηρέασε διαχρονικά η γεωγραφική θέση και η ιδιαίτερη τοπογραφία της Μάνηςτο χαρακτήρα της, την ανάπτυξή της και καθόρισε τη συμβολή της στο ιστορικό γίγνεσθαι της Ελλάδας (ως χώρος καταφυγής των ελεύθερων Ελλήνων καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και ως κοιτίδα για την έναρξη της επανάστασης του 1821);
  Εργαλεία: Ομαδικές συζητήσεις, ψηφιακά ερωτηματολόγια, παρουσίαση φωτογραφιών και χαρτών.

---

Προετοιμασία/Σχεδιασμός (1 διδακτική ώρα)

Οι μαθητές σχεδιάζουν το πρόγραμμα με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού:

1. Κατανομή ομάδων και ρόλων (γεωγράφοι, ερευνητές, φωτογράφοι).
2. Καταγραφή προορισμών (π.χ. Καρδαμύλη, Καστανέα, Πλάτσα, Λαγκάδα).
3. Επαφές με φορείς (π.χ. Δήμος, φυσιολατρικοί σύλλογοι, τοπικά μουσεία).
4. Προετοιμασία υλικού (φωτογραφικές μηχανές, τετράδια, tablets).

---

Υλοποίηση (6 διδακτικές ώρες)

• Επισκέψεις στα μνημεία της Μάνης με ξενάγηση από ειδικούς ή χρήση οδηγών.
• Φυσιολατρικές εξορμήσεις σε σημεία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (π.χ. Βαϊδενίτσα, φαράγγι Βυρού, παραδοσιακά καλντερίμια, Τραχήλα, κ.α.)
• Φωτογράφιση και καταγραφή εμπειριών.
• Συγκέντρωση ιστορικών πληροφοριών από τοπικές πηγές.

---

Επικοινωνία-Διάχυση (1 διδακτική ώρα)

Οι μαθητές/τριες:

• Δημιουργούν παρουσίαση (PowerPoint ή αφίσες) για τη σχολική κοινότητα.
• Διοργανώνουν εκδήλωση με έκθεση φωτογραφιών και πολιτιστικών δημιουργιών, όπως π.χ. εικαστική έκθεση με σημαντικά μνημεία και σημεία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
• Δημιουργούν τη μακέτα της Μάνης.
• Μοιράζονται τις εμπειρίες τους μέσω άρθρου στο ιστολόγιο του σχολείου.
• Προσκαλούν άλλα σχολεία και γίνονται μικροί ξεναγοί.

---

Αναστοχασμός(1 διδακτική ώρα)

Οι μαθητές/τριες απαντούν σε ερωτήσεις:

• Τι μάθαμε για τη Μάνη που δεν γνωρίζαμε; 
• Πώς νιώσαμε κατά τη διάρκεια των δράσεων; 
  Δραστηριότητες:  Κατασκευή κεντρικής μακέτας, κατασκευή μακέτας ενός μνημείου (Πύργοι Μάνης), σύνθεση μικρού βίντεο ή δημιουργία ποιήματος, δημιουργία επιδαπέδιου παιχνιδιού (Η γεωγραφική περιοχή της Μάνης θα είναι η επιφάνεια του παιχνιδιού και θα γίνεται χρήση συσκευής ρομπότ).  

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ως προς το προτεινόμενο μοντέλο της  Τοπικής Ιστορίας, οι μαθητές/τριες του Σχολείου διερευνούν την ιστορία του τόπου τους και συνειδητοποιούν της συμβολή του άμεσου περιβάλλοντός τους στη Γενική Ιστορία, διαμορφώνοντας ολοκληρωμένη προσωπική, κοινωνική και εθνική ιστορική ταυτότητα. Επιπρόσθετα, συσχέτισαν την Αρχαία, τη Βυζαντινή και τη Νεότερη Ιστορία με την ιστορία του τόπου που ζουν και συνέδεσαν τα μνημεία της κάθε περιόδου που σώζονται στην περιοχή τους, με γεγονότα και καταστάσεις. Επιπλέον, έρχονται σε επαφή με ιστορικά στοιχεία, ερευνήσιμα και προσιτά, «εθίζονται» στην παρατήρηση και στην έρευνα συγκεκριμένων ιστορικών χώρων, ευαισθητοποιούνται  σχετικά με θέματα που αφορούν στην τοπική κοινωνία και γνωρίζουν τη λαογραφία της περιοχής τους αναζητώντας  τρόπους διατήρησης και ανάδειξής της!

Τίτλος Προγράμματος

«Η Δυτική Μάνη στην Επανάσταση του 1821»

Επίπεδο/ Βαθμίδα

Δ΄- Ε΄- ΣΤ΄ Δημοτικού

Γνωστικό αντικείμενο

Ιστορία

Τάξη

Ε΄ τάξη

Πρόγραμμα Σπουδών

Σύνδεση με το Πρόγραμμα Σπουδών του 2023 στις ενότητες: Ιστορία, Γεωγραφία, Θρησκευτικά, Μελέτη Περιβάλλοντος, Εργαστήρια Δεξιοτήτων.

17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης

·         Στόχος 4: Ποιοτική Εκπαίδευση

·         Στόχος 10: Λιγότερες ανισότητες

• Στόχος 16: Ειρήνη, Δικαιοσύνη και Ισχυροί δεσμοί

Θεματική Ενότητα

Σύνδεση με την 2ηενότητα των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων «Φροντίζω το περιβάλλον» και πιο συγκεκριμένα με την υποενότητα «Παγκόσμια και τοπική πολιτιστική κληρονομιά».

 

Σύντομη περιγραφή του Προγράμματος

Το πρόγραμμα αποσκοπεί στη γνωριμία των μαθητών/-τριών με σημαντικές στιγμές και πρόσωπα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που συνδέονται με την περιοχή τους, τη Δυτική Μάνη. Τα παιδιά συμμετέχουν μέσω του προγράμματος σε ένα «ταξίδι» στην ιστορία και ανακαλύπτουντοπόσηματης περιοχής τους.

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα:

Οι μαθητές/τριες θα πρέπει:

Γνωστικά

1. Να γνωρίσουν επαναστάτες από τη Δυτική Μάνη που βοήθησαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.

2. Να κατανοήσουν τους τρόπους προσφοράς των Μανιατών αγωνιστών στον Αγώνα.

Δεξιότητες

1. Να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης και αξιοποίησης της ιστορικής γνώσης μέσω τεκμηρίων και τοποσήμων.

2. Να αποδώσουν μέσω δραματοποίησης σκηνές από την Επανάσταση του 1821 στη Δυτική Μάνη και τη Μεσσηνία εν γένει.

Στάσεις

1. Να συναισθανθούν τον ζήλο και την ανάγκη διεκδίκησης της ελευθερίας των Μανιατών αγωνιστών.

2. Να καλλιεργήσουν την αυτενέργεια, τη συνεργασία και την κριτική τους σκέψη.

Πεδίο Υλοποίησης

§  Προορισμοί σε απόσταση από το σχολείο (απαιτείται η μετάβαση με συγκοινωνιακό μέσο).

§  Ψηφιακός χώρος του διαδικτύου.

 

Φάσεις Υλοποίησης

Διερεύνηση (1 διδακτική ώρα)

Οι μαθητές/-τριες συζητούν τι γνωρίζουν για την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και τι θέλουν να μάθουν για τον Αγώνα στην περιοχή τους. Θέτουν τα ακόλουθα ερωτήματα:

Ø  Συμμετείχαν αγωνιστές από τη Δυτική Μάνη στην Επανάσταση;

Ø  Υπάρχουν τοπόσημα στην περιοχή τους που συνδέονται με τα γεγονότα της υπό εξέταση περιόδου;

Εργαλεία: ομαδικές συζητήσεις, ψηφιακά ή έντυπα ερωτηματολόγια,  χάρτες

Προετοιμασία/Σχεδιασμός (2 διδακτικές ώρες)

Οι μαθητές σχεδιάζουν το πρόγραμμα με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού:

1. Κατανομή ομάδων και ρόλων (ιστορικοί, ερευνητές).
2. Μελέτη έντυπης και ψηφιακής βιβλιογραφίας σχετικής με το θέμα.
3. Επαφές με φορείς (π.χ. Δήμος Δυτικής Μάνης).
4. Οργάνωση επισκέψεων σε περιοχές με τοπόσημα, συναφή με το πρόγραμμα.
5. Προετοιμασία υλικού (χάρτες, tablets, τετράδια φωτογραφική μηχανή).

Υλοποίηση (4 διδακτικές ώρες)

v  1 διδακτική ώρα: ανασκόπηση της έντυπης και ψηφιακής βιβλιογραφίας εντός και εκτός τάξης (ανεστραμμένη τάξη) και καταγραφή σημειώσεων. Εντοπισμός γεγονότων και προσώπων που συνδέονται με την Επανάσταση του 1821 στη Δυτική Μάνη.

v  1 διδακτική ώρα: εργασία σε ομάδες μαθητών με σκοπό την χρονολογική και θεματική ταξινόμηση του υλικού.Αξιοπόιηση έντυπων και ψηφιακών χαρτών και εφαρμογών.

v  1 διδακτική ώρα: επίσκεψη στον χώρο του σχολείου Ιστορικού και συζήτηση με τους μαθητές σχετικά με το θέμα του προγράμματος και την τοπική ιστορία εν γένει.

v  1 διδακτική ώρα: δημιουργία υλικού (παρουσίαση, άρθρο για το ιστολόγιο του σχολείου) με σκοπό την επικοινωνία-διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος στην κοινότητα.

v  Πρόσθετη δράση εκτός σχολείου: επίσκεψη σε τοπόσημα, συναφή με το πρόγραμμα, όπως προτομές Μανιατών ηρώων στα χωριά Καρδαμύλη (Τρουπάκης), Μανιάτικοι πύργοι (Μούρτζινου, Χρηστέα) κ.λπ.

 

Επικοινωνία-Διάχυση (2 διδακτικές ώρες)

Οι μαθητές/τριες:

• Δημιουργούν παρουσίαση (PowerPoint ή ψηφιακό λεύκωμα) για τη σχολική κοινότητα.

·         Μοιράζονται τις εμπειρίες τους μέσω άρθρου στο ιστολόγιο του σχολείου.

• Συμμετέχουν σε σχολική εορτή για την επέτειο της 25^ης Μαρτίου με θέμα την Επανάσταση του 1821 στη Δυτική Μάνη.

 

Αναστοχασμός (1 διδακτική ώρα)

Οι μαθητές/τριες απαντούν σε ερωτήσεις:

ü  Με ποιους τρόπους οι Μανιάτες από τη Δυτική Μάνη συμμετείχαν και στήριξαν την Επανάσταση του 1821.

ü  Από ποια χωριά της Δυτικής Μάνης προέρχονταν οι Μανιάτες επαναστάτες;

ü  Μπορείτε να αναφέρετε μερικά ονόματα επαναστατών από τη Δυτική Μάνη;

Πώς νιώσατε κατά τη διάρκεια των δράσεων;

Δραστηριότητες: Κατασκευή μακέτας, σύνθεση μικρού βίντεο, κουίζ.

Κριτική επανεξέταση των κρίσιμων συμβάντων και σημείων του διδακτικού και παιδαγωγικού έργου του προγράμματος. Επίσης, επανακαθορισμός πρακτικών και δράσεων προς βελτιστοποίηση του ψυχοπαιδαγωγικού και μαθησιακού διαχειριστικού πλαισίου.

Θερμότατα συγχαρητήρια στους μαθητές και τις μαθήτριες των Δ΄- Ε΄& Στ΄ Τάξεων του 1^ου Δ.Σ. Δυτικής Μάνης «Π.Φωτέας», στη Διευθύντρια του Σχολείου κ. Αθανασία Κάτσικα και στους εκπαιδευτικούς κ.κ. Μαρία Κοτσαλίδου και Γεώργιο Γιαννίκο για την εμπεριστατωμένη, σχολαστική και απολύτως ρεαλιστική πρότασή τους με θετική ενέργεια και πρωτοπόρο ερευνητική διάθεση!